Fractie ChristenUnie / SGP Leusden

Algemene beschouwingen bij de begroting over het jaar 2003 van de gemeente Leusden, november 2002.

Naar onze overtuiging is er bij de gratie van God een overheid. Niet als heerseres over de gewetens van mensen maar als dienares. Een dienares met van God ontvangen bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Bevoegdheden om recht te scheppen en verantwoordelijkheden om onrecht in te dammen. Uitgaande van het credo: Tot eer van God en het welzijn van alle mensen. Het is onze taak hier in Leusden om daar verantwoord invulling aan te geven. Kaderstellend zijn, voorwaardenscheppend, faciliterend en controlerend.

Piketpaaltjes.

Onze fractie heeft het volgende gedaan: We hebben twee experts uit de achterban (mensen die zelf afgerekend worden op het al of niet in control zijn) eens onbevangen naar de begroting laten kijken met de vraag: Is de gemeente 'in control'. Je kunt de vraag ook breder stellen: Zou men over tien jaar nog in Leusden willen wonen.

Het antwoord was duidelijk: de begroting is volstrekt onduidelijk. Niet dat het dus fout zit. Maar een brei aan details vertroebelt ons zicht op de essentie: wat komt er binnen, waar komt dat vandaan en hoe wordt dat besteed. Een onduidelijke situatie. En dat terwijl wij als raad toch op hoofdlijnen de kaders moet stellen. Waar ligt dat dan aan.

Dat ligt op zich niet aan hetgeen er nu ligt. Alles staat in de begroting, de beleidsuitgangspunten, ja zelf de beheerstaken zijn zeer specifiek opgezet en geven op het kleinste detailniveau uitstekende informatie. Complimenten voor de samenstellers, ook van de experts. Elk boompje is te herkennen. Dat leidt er overigens toe dat in de gemeenteraad (te veel) gediscussiëerd wordt over de details. (sommigen noemen dat punaises poetsen) in plaats van het fundamenteel discussieren over de hoofdlijnen. Dus elk boompje is te herkennen maar het bos is compleet donker.

Niet eenvoudig zichtbaar is: welke structurele/incidentele inkomsten, wat moeten we uitgeven nu en later, hoe zit het met de 'niet uit de balans blijkende verplichtingen'. De toekomstige verplichtingen.

Afgelopen jaar is enkele malen gevraagd om een 'simpel' overzicht van baten en lasten. Dat is kennelijk zeer lastig op te leveren.

Collega's: weet u hoeveel de BV Leusden in 2003 te besteden heeft. En hoe we dat besteden?

Het zicht op de hoofdlijnen wordt mede vertroebeld door de vele potjes. En het gegoochel met potjes. Maar liefst 38 stuks. Voorbeeld: jaarrekening 2001. Stand reserves 1-1: € 43,1 miljoen, rentevermeerderingen: € 2,7miljoen, overige vermeerderingen: € 20,2 miljoen, verminderingen: € 18,1 miljoen, stand 31-12: € 48,3 miljoen; een toename derhalve van € 4,7 miljoen. Hadden we dat over, is dat winst?? Waarom dan bezuinigen. Niet echt duidelijk. Rentevermeerderingen okee, overige vermeerderingen? Waar komt dat vandaan. Gaat dan alles via potjes?

Gesimplificeerd de volgende situatie. Mijn moeder had vroeger ook allerlei potjes. Huishoudpotje, kledingpotje kinderen, auto-onderhoudpotje. Dat was om zicht te houden op wat er in en eruit ging. Maar je bent het zicht kwijt als naast je huishoudpotje een AH-, een Spar-, een Super de Boer-, een Lidl-potje gaat aanleggen, waarbij als er in het auto-onderhoudpotje te weinig blijkt te zitten en je uit het Spar-potje (want daar zat nog wat in) het auto-onderhoudpotje gaat vullen en van daaruit je reguliere benzinekosten gaat betalen.(volgt u het nog?) Dat gebeurt nu ook in Leusden: het stimuleringsfonds volkshuisvesting (gefinancierd uit de verkoop van Bouwfonds aandelen en toen kennelijk bedoeld om een hoger volkshuisvestingsdoel te dienen) wordt gewoon opgeheven om het welzijnsfonds, eigenlijk: de reguliere welzijnsuitgaven, te betalen. Wij willen structurele dekking tussen twee haakjes (uit de reguliere exploitatie) en wij willen graag antwoord op de vraag: Waarom is het specifieke stimuleringsfonds niet gebruikt voor de toegang tot de woningmarkt voor starters en jonge gezinnen?? Indien geen acceptabel antwoord kan worden gegeven (een 'budgettair' antwoord, is geen antwoord) overwegen wij een amendement in te dienen.

Een ander voorbeeld: enerzijds 'actie broekriem' (we hebben 'budget in balans' inhoudelijk niet eens kunnen afronden en er wordt vrolijk een nieuwe ronde aangekondigd) -- opvallend is dat het college er kennelijk nu meer vertrouwen in heeft want op voorhand is de begroting ook hiermee ook sluitend gemaakt -- terwijl anderzijds er een potje van let wel € 700.000 gecreëerd wordt (overigens door het uit een ander potje te halen) om een (mogelijk) risico dat ontstaat vanaf het jaar 2007 (btw-risico-verevening) nu al dicht te timmeren. Waarom gebruiken we dat niet anders??

De hoofdlijnen. De piketpaaltjes, te slaan door de raad. Je moet wel weten waar.

Nogmaals, wij hebben geen zicht op het geheel. En derhalve voelen wij ons behoorlijk onzeker. Onzeker over bezuinigingen en het gigantisch uitpakken in ambitieuze plannenmakerij. Om een afgewogen keuze te kunnen maken hebben wij inzicht nodig in het totaal van baten en lasten.

Daarom de volgende motie. Het college wordt opgeroepen om de raad vóór 1 mei 2003 te dienen met het volgende:

• Een overzicht van de (verwachte) baten in 2003, met daarin aandacht voor de algemene inkomsten (gemeentefonds, belastingen zoals OZB, toeristenbelasting, hondenbelasting en overige en heffingen, rentebaten, aan het jaar toe te rekenen onttrekkingen uit reserves en voorzieningen) en de specifieke inkomsten (geoormerkte middelen van het Rijk, leges, reinigingsrecht en soortgelijke kostendekkende heffingen);


• Een overzicht van de (werkelijke) lasten in 2003, met ook daarin aandacht voor de algemene lasten (waarin de gemeente zelf keuzes kan maken) gesplitst in incidentele lasten (beleidsimpulsen en calamiteiten) en structurele lasten (zowel exploitatie van het apparaat, exploitatie subsidies, dotaties aan reserves en voorzieningen ter dekking van (omschreven) toekomstige verplichtingen).

Derhalve een totaaloverzicht van reguliere baten en lasten over 2003, een financieel kader, dat vervolgens naar beleidsterrein kan worden uitgewerkt in programmabegrotingen, uitgaande van beleidsdoelstellingen en daaraan (door de raad) toebedeelde budgetten. Een overzicht van en helderheid in de echte financiële risico's (plus en min) inclusief die van de 'verbonden partijen'.

Mooi gezegd: een adequaat en transparant financieel instrumentarium om politieke beslissingen te kunnen nemen. Voorzien van periodieke rapportages waarin bestede middelendirect gekoppeld zijn aan gerealiseerde beleidsdoelstellingen.

Eén zo'n beslissing heeft betrekking op het toekomstig onderhoud van de infrastructuur. Uit zo'n overzicht moet blijken dat we ook wat dit beleidsterrein betreft 'in control' zijn, of niet.

We weten allemaal dat er over een aantal jaar een flink tekort ontstaat. Maar hoe groot dat tekort nu werkelijk is weet onze fractie nú in elk geval niet. En derhalve ook niet wat er nú voor nodig is om zicht te hebben op die (niet uit de balans blijkende) toekomstige verplichtingen. En wat voor impact dat al dan niet heeft op de exploitatierekening van 2003.

De datum van 1 mei is van belang, om ten aanzien van de begroting over 2004 reeds voor de zomer van 2003 een richtinggevend debat te kunnen voeren in de raad.

Op basis van de dan verwachte duidelijkheid denken wij daadwerkelijk te kunnen kiezen. Uitgaande van onze prioriteiten: veiligheid, zorg voor de zwakkeren en zorg voor de leefomgeving, het milieu. Dan kunnen we ook vaststellen welke ambities we moeten bijstellen.

Deze motie is dus meer dan zomaar een verzoek om informatie. Want het antwoord daarop moet ons gelegenheid geven daadwerkelijk te kunnen kiezen: op velerlei terrein. Zijn bezuinigingen noodzakelijk, wat is de relatie met de Visie trajecten. De discussie lijkt zich thans slechts daarop te richten. Willen we op voorhand een hoop geld uitgeven, terwijl anderzijds voorgesteld wordt te korten en te beknibbelen op een aantal terreinen, die in contradictie lijken met onze grote ambities. Veiligheid had iedereen hoog in het vaandel tijdens de verkiezingen, maar toch: niet uitvoeren van maatregelen ter verbetering van de veiligheid. Ik noem de openbare verlichting, ik noem het over twee jaar schrappen van de politieassistenten. We hebben wijkbeheer prioriteit nummer 1 gegeven. Maar ondertussen schrappen we onderhoud en vernieuwing van speelvoorzieningen; dit in volstrekte tegenspraak met de folder waarin letterlijk staat: stel je voor.... u wilt uw speelpleintje renoveren; wijkbeheer is hét antwoord. Ook hierin moeten we een betrouwbare overheid zijn. En geen verwachtingen wekken die vervolgens vanwege het ontbreken van de middelen om zeep geholpen worden.

En wat dacht u van de sociale vitaliteit. Gaan we ambitieus aan werken. Vervolgens schrappen we de bijdrage aan PAL, de ouderenadviseur. Hoezo, zorg voor zwakkeren in de samenleving. Wij willen een blijvende financiëring.

Zet die voorstellen eens af tegen de gigantische bijdrage aan de visietrajecten. Dat levert ook in onze achterban de nodige vragen op. Ons probleem zit hem -- naast inhoudelijke -- ook in de wijze van financiering. Wederom geschuif met potjes. BTW-compensatie uit de infra-reserve en verdelen maar. Via via worden de visie trajecten vooralsnog gefinancierd uit het onderhoudsfonds: een BTW-bijdrage aan de Algemene reserve en vervolgens uit de algemene reserve een krediet voor de visie trajecten.

Nu wordt gesteld dat die visietrajecten budgettair neutraal moeten zijn. Derhalve geen extra druk op de lopende exploitatie. Maar dat gaat zo niet op. Als je thuis wilt aanbouwen en je kunt dat buiten je huishoudboekje om betalen, maar als je niet eens weet of je je lekkende dak wel kunt repareren, is er toch iets mis.

Daarom deze motie om inzicht te krijgen in de echte stand van zaken. Om de raad weer het primaat te geven: piketpaaltjes slaan (na een politieke discussie onderling) zo de kaders stellen, een en ander voorzien van budgetten en controleren.

Om deze motie kracht bij te zetten dienen wij ook een amendement op de begroting in.

Kortweg komt die er op neer de BTW-compensatie vooralsnog te laten waar die zit: namelijk in het infra-fonds. Let wel: vooralsnog. Zodra expliciet helderheid aan de raad verschaft is over de feitelijke inkomsten en uitgaven, toekomstige verplichtingen en verwachtingen in de toekomst en derhalve inzicht bestaat over de mate van het 'in control' zijn, kan een politieke keuze gemaakt worden, die in een begrotingswijziging zou kunnen uitmonden in mei 2003.

Dit amendement geeft niet direct uitvoeringsproblemen (de hele actie met de BTW was toch al het schuiven van de inhoud van potjes naar andere potjes) slechts de systematiek van de voorziening ten aanzien van voormalig personeel, pensioen wethouder en IZA-premie, ten bedrage van € 161.000, dient tijdelijk opgevangen te worden.

Voorzitter ten slotte.

Wij zijn begonnen met onze visie op de rol van de overheid. Graag willen wij ook aandacht vragen voor de rol van de inwoners, de samenleving.

In heel Nederland is de discussie rond waarden en normen en het respecteren van elkaar en elkaars waarden en normen, bijna tot een hype uitgegroeid. U kunt zich wellicht herinneren dat wij wel vaker hebben opgeroepen tot een bezinning rond dit thema. Waarom houdt dit ons zo bezig. Ons credo is: God liefhebben en je naaste liefhebben als je zelf. Dat betekent: compassie. Soms lijkt het op vechten tegen de bierkaai als er weer opschudding is ontstaan over een daad van zinloos geweld met fatale gevolgen. Wij zouden graag zien dat in Leusden een brede discussie wordt opgestart (wellicht in het kader van Sociaal Vitaal) over hoe wij in Leusden met elkaar omgaan en elkaar zouden moeten kunnen aanspreken. Wij zijn er daarbij van overtuigd dat de leefregels die zo duidelijk uit de Bijbel blijken (de Bijbel dat is: dé verwoording van de unieke betrokkenheid van God bij ons ruziënde, egoïstische, vaak op ons eigen welzijn gerichte, oorlogvoerende, noem het maar stumperige mensen), dat die leefregels goed zijn voor de samenleving. Wij bidden daarom wijsheid toe aan allen die een regeerambt bekleden en aan allen die direct betrokken zijn bij de dienstverlening aan de Leusdense inwoners.

Download deze tekst